28/08/2024
U&I Logistics - Công nhân ngành may mặc ngày càng thiếu hụt, và dân số Trung Quốc thì ngày một già đi.
Khi mặt trời giữa trưa chiếu xuống quận Phiên Ngung (Panyu), khu ngoại ô ở phía Nam thành phố Quảng Châu, sự im lặng bao trùm lên khu vực mà mới một giờ trước đó còn chộn rộn tiếng xe tải chuyển hàng trên những con đường vẫn đang thi công và tiếng máy khâu đều đều hoàn thiện những bộ quần áo phụ nữ.
Làng may mặc - trung tâm của khu vực này, còn có biệt danh là "làng Shein" vì vai trò then chốt trong khâu sản xuất quần áo để bán trên nền tảng thời trang nhanh Shein - đang đi vào giai đoạn nghỉ ngơi chút ít. Những công nhân tạm thời rời bàn may trước khi vào việc trở lại sau giấc ngủ trưa ngắn, tập quán phổ biến trên khắp công sở Trung Quốc, từ những nhà máy đến các cao ốc văn phòng.
Shein, công ty khởi nghiệp đến từ Trung Quốc, được định giá đến 66 tỷ USD trong vòng gọi vốn mới nhất, là doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ niêm yết tại Luân Đôn trong những tháng sắp tới và mang lại động lực rất cần thiết cho sàn giao dịch chứng khoán Anh vốn đang “hẻo” niêm yết. Sự gia nhập ấn tượng của Shein vào thế giới thời trang trong giai đoạn chuyển giao hai thập kỷ, hạ gục các đối thủ sừng sỏ từ châu Âu là Zara và H&M với mức giá rẻ không tưởng - từ những chiếc váy chỉ 5 USD cho đến áo thun có 2 USD - đã làm dấy lên câu hỏi về thu nhập của những công nhân làm ra những bộ quần áo bán trên nền tảng này.
Nhưng khi chúng ta đi sâu vào chuỗi cung ứng của Shein, rõ ràng là mức giá thấp của thương hiệu này không phải vì chi phí lao động, vốn đã tăng ở Trung Quốc khi dân số trong độ tuổi lao động giảm và những người lao động nhập cư trẻ tuổi từ chối công việc trong nhà máy để chuyển sang ngành dịch vụ dù lương thấp nhưng nhàn hơn. Công nhân làm ra đồ Shein thường được trả từ 7.000 Nhân dân tệ (khoảng 982 USD) đến 12.000 NDT mỗi tháng, tùy vào số lượng đơn hàng họ hoàn thành. Để so sánh, thì mức lương trung bình của những công nhân cổ cồn xanh khác trong cùng khu vực là từ 5.500 đến 6.500 NDT.
Một phần lý do khiến hàng của Shein rẻ là vì chúng … buộc phải rẻ. Một quản lý nhà máy giơ một chiếc váy baggy - có lẽ là sẽ xuất sang Mỹ hoặc Anh - và đùa rằng cô sẽ không bao giờ bán những bộ đồ chất lượng thấp như vậy cho nhóm khách hàng Trung Quốc sành điệu. Cô cho biết nhà máy sử dụng nguyên liệu vải cho các đơn hàng của Shein rẻ hơn so với Taobao, vì Taobao trả nhiều tiền hơn cho các nhà máy nhận đơn hàng để trang trải chi phí sản xuất.
Shein cũng cắt giảm các khâu trung gian đắt đỏ bằng cách vận chuyển hàng hóa trực tiếp từ các kho hàng ở Trung Quốc đến những người mua hàng ở phương Tây - mô hình mang lại lợi ích là phần lớn các kiện hàng của họ được miễn thuế nhập khẩu.
Câu chuyện ở Phiên Ngung làm tô đậm sức hấp dẫn của ngành sản xuất Trung Quốc. Giống như các trung tâm sản xuất khác chuyên về mọi thứ, từ vớ hay đồ chơi đến chảo thép, toàn bộ chuỗi cung ứng của doanh nghiệp sản xuất có thể được tập trung tại chỉ một quận. Điều đó có nghĩa là các nhà máy của Shein có thể đặt hàng, nhận vải hoặc thuê kỹ sư đến sửa máy khâu chỉ trong nửa giờ, với các phụ kiện được làm ra cũng gần nhà máy.
Shein cho biết họ sẽ chủ động tìm nguồn cung nhiều hơn bên ngoài Trung Quốc, bao gồm Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng những điểm đến này khó có thể đáp ứng được mức hiệu quả cần thiết để nền tảng thời trang nhanh này liên tục cập nhật danh mục sản phẩm đa dạng của mình.
Lao động nhập cư của Trung Quốc cũng mang lại cho thương hiệu này một lợi thế. Trong khi ở Việt Nam và Bangladesh, công nhân có xu hướng về với gia đình vào ban đêm, thì người lao động ở Phiên Ngung ngủ luôn trong các ký túc xá gần đó, giúp rút ngắn thời gian đi lại và có nghĩa là họ có thể làm việc nhiều giờ hơn nếu có đơn hàng lớn.
Với nhiều ngành công nghiệp, Trung Quốc vẫn là nơi lý tưởng nhất để đặt nhà máy. Nhưng cuộc khủng hoảng nhân khẩu học sắp tới hàm ý một rủi ro rất lớn nếu doanh nghiệp lệ thuộc quá nhiều vào sản xuất tại Trung Quốc. Một số quản lý nhà máy đã nói về khó khăn ngày càng tăng trong việc tuyển dụng lao động lành nghề. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, mức lương trung bình trong ngành sản xuất tư nhân đã tăng gấp đôi trong một thập kỷ, tính đến cuối năm 2022.
So với hàng loạt nhân viên văn phòng trẻ và tài xế giao đồ ăn ra vào văn phòng của Shein, sự tương phản là rất nổi bật. "Chúng tôi thiếu nhân công. May mặc là một công việc mệt mỏi, 12 giờ một ngày. Thế hệ thiên niên kỷ (Gen Y) không muốn làm công việc này", một quản lý nhà máy cho biết.
Một trong danh sách các giải pháp chính sách của Bắc Kinh đối với vấn đề dân số già là chuẩn bị ít lao động hơn cho ngành công nghiệp này cho tương lai. Chủ đề giải phóng “lực lượng sản xuất mới” thông qua các biện pháp như tự động hóa sản xuất đã được bàn đến.
Nhưng ý niệm về nhà máy tự động ở Phiên Ngung có vẻ như là một giấc mơ hơi xa vời. Trong tám nhà máy mà tôi (PV) tiếp cận được, công nghệ tinh vi nhất hiện có là một giàn phơi quần áo điện tử có phần cũ kỹ. Đầu tư vào công nghệ chắc chắn là tốn kém và vượt quá khả năng của các nhà máy hoạt động với biên lợi nhuận ‘mỏng như dao cạo’.
Theo quỹ đạo hiện tại, tương lai của Phiên Ngung, giống như phần lớn các ngành công nghiệp của Trung Quốc, có thể trông giống như hình ảnh mà chúng ta thấy ở quận này vào giữa trưa: không thấy bóng dáng một công nhân nào, máy móc thì dừng lại. Nhưng đến một lúc nào đó, sự dừng lại sẽ là vĩnh viễn.
Theo Financial Times
U&I Logistics
